Lý Quang Diệu Là Ai

Lế Khai giảng năm học 2023-2024

Lý Quang Diệu, người sáng lập Singapore

Có viễn kiến, tính cách lạnh lùng cứng rắn, ông Lý Quang Diệu đã biến STY37859759Vì sao người nước ngoài đắm đuối Singapore?Vì sao người nước ngoài đắm đuối Singapore?Điều gì khiến Singapore được xếp hạng cao là nơi để sống và làm việc cho người nước ngoài.2015-03-18T17:24:09+00:002015-03-22T21:24:58+00:002015-03-22T21:24:58+00:002015-03-23T00:12:41+00:00PUBLISHEDvitopcat2 từ một hòn đảo nhỏ bé không hề có tài nguyên thiên nhiên gì trở thành một nền kinh tế phát triển thành công, thịnh vượng.

Ông Lý đã thành công trong việc biến Singapore thành một sự kỳ diệu về kinh tế, sự pha trộn giữa kinh tế tư nhân và chủ nghĩa tư bản nhà nước.

Ông Lý đã đưa Singapore trở nên thịnh vượng, hiện đại, hiệu quả và trên thực tế là không có nạn tham nhũng, nơi mà các nhà đầu tư hải ngoại muốn vào làm ăn.

Tuy nhiên, trong lúc được ngưỡng mộ về những thành tích kinh tế đạt được, ông bị nhiều người cho là đã tạo ra tình trạng nhân quyền không mấy hay ho.

Ông Lý Quang Diệu sinh ngày 16/9/1923 tại Singapore, là con trong thế hệ thứ ba những người gốc Hoa nhập cư.

Lớn lên, ông chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ Anh - cha ông đã gọi ông là Harry Lee, cái tên ông được biết đến trong phần lớn những năm tuổi trẻ.

Ông Lý theo học trung học tại một trường của Anh ở Singapore.

Tuy nhiên, việc học ở cấp cao hơn đã bị gián đoạn trong thời gian Nhật chiếm đóng, bắt đầu từ năm 1942.

Trong ba năm sau đó, ông đã tham gia thị trường chợ đen và cũng dùng vốn tiếng Anh của mình để làm việc cho bộ phận tuyên truyền của Nhật.

Sau chiến tranh, ông đã có một thời gian ngắn theo học ở trường London School of Economics ở London, rồi tới tại Cambridge, nơi ông theo học ngành luật.

Trong thời gian ở Anh, ông Lý trở thành ủng hộ viên nhiệt thành của BBC Home Service, tiền thân của kênh phát thanh Radio 4 sau này, và đã dành thời gian vận động cho một người bạn đại học chạy đua ghế dân biểu ở vùng nông thôn Devon, miền tây England.

Ông Lý, một người theo đuổi đường lối xã hội từ ngày còn là sinh viên, đã trở về Singapore và trở thành một luật sư có tiếng, chuyên về lĩnh vực nghiệp đoàn.

Năm 1954, ông là sáng lập viên và là tổng bí thư đầu tiên của Đảng Nhân dân Hành động (PAP), vị trí mà ông sẽ nắm giữ trong gần 40 năm sau đó.

PAP thắng đa số phiếu trong kỳ bầu cử 1959 và Singapore chuyển từ nơi do Anh kiểm soát thành một quốc gia tự quản.

Ông Lý đưa Singapore sáp nhập với Malaysia vào năm 1963, nhưng chuyện này chỉ tồn tại trong một thời gian ngắn ngủi. Hàng loạt các cuộc đụng độ bạo lực giữa các nhóm sắc tộc khiến Singapore quyết định rời khỏi liên bang và trở thành một quốc gia hoàn toàn độc lập.

Đó là một quyết định khó khăn đối với ông Lý, bởi ông coi việc liên kết với Malaysia là cách để cuối cùng có thể lật đổ được quá khứ thuộc địa ở khu vực. Ông mô tả điều này là "một thời khắc đau đớn".

Tuy nhiên, các mối liên hệ thương mại và quân sự với Malaysia vẫn được duy trì, và Anh được khuyến khích giữ căn cứ của mình tại Singapore để phòng vệ chung cho cả hòn đảo này lẫn Malaysia.

Ông Lý đưa ra một chương trình cải tổ to lớn, nhằm biến đối Singapore từ "nơi tăm tối với đói nghèo và tan rã" thành một quốc gia công nghiệp hóa hiện đại.

Để đạt được thành tựu, ông đã duy trì việc kiểm soát chính trị một cách gắt gao đối với mọi khía cạnh ở thành phố quốc đảo này, khiến nơi đây trở thành một trong những xã hội được điều tiết, quản lý chặt chẽ nhất.

Ông Lý bắt giữ một số người dám chỉ trích ông mà không cần qua xét xử, hạn chế truyền thông và ấn phẩm nước ngoài, và bắt giữ một số phóng viên.

"Tự do báo chí, tự do truyền thông tin tức đều phải lệ thuộc vào nhu cầu bảo vệ sự toàn vẹn của Singapore," ông nói.

Ông biện hộ cho những hành động của mình bằng cách nói các tờ báo là được tài trợ bởi các thế lực thù nghịch ở nước ngoài.

Ông Lý cho rằng để phát triển một quốc gia, một số quyền tự do cần phải bị hy sinh. Lựa chọn thay thế cho chủ nghĩa chống cộng chính là chủ nghĩa cộng sản, và mô hình phương Tây về tự do dân chủ là không thể áp dụng được.

Tuy nhiên, một số người chỉ trích nói rằng việc giữ toàn bộ ghế trong quốc hội khiến ông có đủ sức mạnh an ninh để không cần phải dùng đến các biện pháp đàn áp đó.

Là một người cương quyết chống cộng, nhưng ông bị cho là đã áp dụng mô hình chế độ theo kiểu cộng sản, dẫu cho khác với các chế độ cộng sản khác, người dân Singapore đã được hưởng lợi về mặt kinh tế dưới sự lãnh đạo của ông.

Từ 1960 tới 1980, mức giá trị hàng hóa dịch vụ bình quân đầu người (GNP per capita) ở Singapore tăng gấp 15 lần.

Israel là quốc gia bị bao quanh bởi các nước Ả rập thù nghịch. "Giống như Israel, chúng ta cần phải nhảy vượt lên so với các nước còn lại trong khu vực, và phải thu hút được các công ty đa quốc gia," ông Lý nói.

Ông hiểu được tầm quan trọng của việc xây dựng quan hệ tốt với Trung Quốc, điều có thể đạt được nhờ tình bạn giữa ông và lãnh đạo Trung Quốc Đặng Tiểu Bình.

Ông Đặng tới thăm Singapore vào năm 1978 và tỏ ra ngưỡng mộ các chính sách kinh tế của ông Lý.

Ông Lý thì ngưỡng mộ những cải cách mà ông Đặng áp dụng tại Trung Quốc.

Ông Lý đã đưa ra các biện pháp nhằm loại trừ tình trạng tham nhũng, vốn là nạn dịch ở nơi từng là thuộc địa này, đưa ra chương trình nhà ở giá thấp và kế hoạch công nghiệp hóa nhằm tạo công ăn việc làm.

Ông cũng nỗ lực phát triển đồng đều các nhóm sắc tộc đa dạng trên hòn đảo, nhằm tạo bản sắc Singapore độc đáo dựa trên nền tảng đa văn hóa.

Ông rất tin tưởng và tính hiệu quả của việc trừng phạt cá nhân, điều mà bản thân ông cũng từng phải nhận thời còn đi học.

"Tôi nằm vắt ngang người qua cái ghế, vẫn được mặc quần và bị ba roi đau điếng người," sau này ông kể lại. "Tôi không bao giờ hiểu được tại sao các nhà giáo dục học phương Tây lại phản đối việc trừng phạt cá nhân một cách mạnh mẽ thế. Chuyện đó chả làm cho tôi hay các bạn học của tôi hề hấn gì."

Khi ông rời nhiệm sở, việc áp dụng các hình phạt đã trở thành một phần không tách rời trong hệ thống tư pháp Singapore, được áp dụng đối với trên 40 loại tội khác nhau.

Ông Lý cũng áp dụng các biện pháp nhằm kiểm soát tình trạng tăng dân số nhanh chóng tại Singapore, đưa ra chiến dịch vận động kế hoạch hóa gia đình và thông qua chính sách thuế trừng phạt những ai đẻ quá hai con.

Sau đó, ông đã khuyến khích các phụ nữ có học thức kết hôn bằng cách cho họ miễn bị chính sách kiểm soát việc sinh con, vốn vẫn áp dụng cho những phụ nữ được học hành ít hơn.

Người Singapore được dạy cách lịch sự, bớt ồn ào om sòm, biết cách xả nước trong nhà vệ sinh, và không ăn kẹo cao su. Trên tường thì không có các hình vẽ graffiti bởi chính phủ nói không được làm vậy.

"Chúng tôi bị gọi là một quốc gia bảo mẫu," ông Lý từng có lần nói với BBC. "Nhưng kết quả là ngày nay chúng tôi đã xử sự khá hơn, sống trong một nơi dễ hòa đồng với nhau hơn so với 30 năm về trước."

Tuy nhiên, bất chấp mức sống đã được nâng cao hơn và cuộc sống ngày càng trở nên sung túc hơn, nhiều cử tri trẻ tuổi vẫn không thích ông mà có xu hướng bầu cho đảng đối lập chính.

Hồi tháng Giêng 1985, ông đã làm mới nội các với các nhà kỹ trị trẻ tuổi, và tuy nền kinh tế trải qua những khó khăn, đảng của ông tiếp tục giành chiến thắng long trời lở đất trong kỳ bầu cử.

Khi từ chức vào năm 1990 sau khi đã chiến thắng không dưới bảy kỳ bầu cử, ông Lý trở thành vị thủ tướng nắm quyền lâu nhất thế giới còn sống.

Ông vẫn hoạt động chính trị tích cực, tham gia chiến dịch vận động nhằm thuyết phục người Singapore sử dụng tiếng Trung nhiều hơn nữa, bên cạnh tiếng Anh.

Trong thời gian ông nắm quyền, Singapore đã từ một nước đang phát triển trở thành một trong những nước công nghiệp tân tiến nhất tại Á châu.

Có những người cho rằng để đạt được sự phát triển đó, cái giá phải trả là tự do cá nhân, và người ta thường nhắc tới việc ông Lý thường thích kiện các tổ chức truyền thông bất đồng với mình.

Lý luận của ông về tương lai Singapore đã được tổng kết trong một cuộc phỏng vấn giữa ông với đài truyền hình Trung Quốc hồi 2005.

Ông Lý tuyên bố: "Trong một thế giới có sự khác biệt, chúng tôi cần tìm một cái riêng, độc đáo cho mình, những góc nho nhỏ, nơi mà bất chấp quy mô nhỏ của mình, chúng tôi vẫn có thể thực hiện vai trò có ích cho thế giới."

Sinh ngày 16/9/1923 trong một gia đình gốc Hoa định cư tại Singapore từ cuối thế kỉ 19, ông Lý Quang Diệu được xem là người có tầm ảnh hưởng nhất trong việc định hình nên đất nước Singapore hiện đại, với dấu ấn không thể phủ nhận trong mọi sự kiện lịch sử của đảo quốc này. Ông đã cùng đảng Hành động Nhân dân (PAP) thành lập chính phủ tự trị đầu tiên trong thập niên 1950, trước khi sáp nhập với Malaysia đầu những năm 1960 và nỗ lực để đảm bảo sự tồn tại của quốc đảo nhỏ bé này sau khi chính thức tuyên bố độc lập vào ngày 9/8/1965.

Ông Lý Quang Diệu trong một chuyến đi cảm ơn các cử tri đã ủng hộ ông trong cuộc Tổng tuyển cử tại Singapore năm 1972. Ảnh: Straits Times

Với tư cách là một trong những nhà lập quốc, ông Lý Quang Diệu đã lãnh đạo thế hệ người dân tiên phong của Singapore khắc phục rất nhiều thách thức tưởng chừng không thể vượt qua, xây dựng cho họ một tinh thần “không bao giờ sợ hãi” trước nghịch cảnh, quyết tâm biến Singapore từ “một vùng đầm lầy trở thành siêu đô thị”. Dưới tầm nhìn và quyết tâm của cựu Thủ tướng Lý Quang Diệu, người dân Singapore đã tập trung quanh ông, xây dựng nên quân đội riêng, phát triển cơ sở hạ tầng và biến đảo quốc này trở thành một trung tâm của khu vực và thế giới.

Dựa trên tầm nhìn của nhà lãnh đạo Lý Quang Diệu về "một nền kinh tế hiện đại hội nhập hoàn toàn vào hệ thống sản xuất toàn cầu, khai thác vị trí chiến lược và lao động tay nghề cao để duy trì vị trí hàng đầu trong sản xuất và dịch vụ", đến nay, Singapore về cơ bản đã hiện thực hóa thành công mục tiêu này. Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) bình quân đầu người trong năm 2014 của Singapore là 60.410 USD, trong khi tỷ lệ đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đạt 56,7 tỷ USD.

Ngay khi công cuộc phát triển đô thị của Singapore vẫn còn ở giai đoạn sơ khai, ông Lý Quang Diệu đã có tầm nhìn xây dựng Singapore theo mô hình “Vườn-Thành phố”. Ông đã đề xuất một dự án đầy tham vọng khi cải tạo sông Singapore và sông Kallang vốn ô nhiễm trầm trọng khi đó để hình thành nên một phần Vịnh Marina ngày nay, nơi giờ đây không chỉ là một nguồn nước ngọt quý giá cho người dân Singapore mà còn là điểm đến tham quan hấp dẫn của du khách quốc tế.

Cựu Thủ tướng Lý Quang Diệu cũng thành lập Ủy ban Phát triển Nhà ở (HDB) để trao cho mỗi người dân Singapore cơ hội sở hữu một mái nhà. Với tầm nhìn xa trông rộng đó, Singapore ngày nay được xem là hình mẫu phát triển bền vững và toàn diện nhất về quy hoạch đô thị trên thế giới. Vị Thủ tướng đầu tiên của "Đảo quốc Sư tử" còn có công rất lớn trong việc xây dựng một đất nước Singapore trọng dụng nhân tài và đa dạng sắc tộc. Ông thực hiện nhiều biện pháp để đảm bảo rằng những cá nhân có năng lực sẽ nhận được vị trí xứng đáng nhất trong xã hội, bất kể nguồn gốc sắc tộc hay tôn giáo.

Người dân Singapore đặt hoa và thiệp tưởng niệm cựu Thủ tướng Lý Quang Diệu tại Bệnh viện Đa khoa Singapore. Ảnh: Lê Hải - Việt Hải (P/v TTXVN tại Singapore)

Một dấu ấn mang đậm tầm nhìn khác của vị chính khách tên tuổi này chính là việc ông lựa chọn tiếng Anh trở thành ngôn ngữ phổ thông của Singapore, để mọi người dân đều có cơ hội học tập, giao tiếp và làm việc bình đẳng. Các cộng đồng sắc tộc cũng được khuyến khích coi ngôn ngữ mẹ đẻ là ngôn ngữ thứ hai để duy trì bản sắc văn hóa và cộng đồng mình. Nhờ những chính sách đó, giờ đây người dân Singapore có lợi thế lớn về ngôn ngữ để nắm bắt cơ hội thể hiện mình trên thế giới.

Là nhà lãnh đạo đặt lợi ích của đất nước lên trên lợi ích cá nhân, ông Lý Quang Diệu đã từ chức Thủ tướng vào năm 1990 với sự chuyển giao quyền lãnh đạo thuận lợi sau khi đã xây dựng thế hệ kế cận đủ năng lực. Nhờ tầm nhìn của ông, Singapore đã có được sự công nhận của quốc tế và thiết lập quan hệ hợp tác với tất cả các cường quốc trên thế giới. Với trí tuệ sâu sắc và quan điểm không thiên vị của mình, ông Lý Quang Diệu cũng được nhiều nhà lãnh đạo và ngoại giao quốc tế, trong đó có Việt Nam, tham khảo ý kiến về những diễn biến trong khu vực và trên thế giới.

Để tổng kết lại những đóng góp to lớn của ông Lý Quang Diệu đối với đất nước Singapore, không gì thích hợp hơn những chia sẻ của Tổng thống nước này Tony Tan khi biết tin “người thầy vĩ đại” ra đi vĩnh viễn. Ông viết: “Rất nhiều khía cạnh trong đời sống chúng ta mang dấu ấn của Lý Quang Diệu… Không có tầm nhìn xa và quyết tâm của ông, Singapore mà chúng ta biết đến ngày nay sẽ không tồn tại. Singapore là tình yêu của ông và Lý Quang Diệu đã tận tụy phục vụ đất nước cho đến những ngày cuối cùng của đời mình. Người Singapore biết ơn ông mãi mãi. Sự đền đáp lớn nhất mà người dân Singapore có thể làm là gìn giữ và xây dựng dựa trên nền tảng di sản mà ông Lý Quang Diệu và các cộng sự đã để lại cho chúng ta, biến Singapore trở thành ngôi nhà tốt hơn cho các thế hệ tương lai”.